Lubomin (województwo dolnośląskie)

Lubomin

wieś
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	wałbrzyski
Gmina	Stare Bogaczowice
Wysokość	430-520 m n.p.m.
Liczba ludności (III 2011)	378
Strefa numeracyjna	74
Kod pocztowy	58-311
Tablice rejestracyjne	DBA
SIMC	0855291
Położenie na mapie gminy Stare Bogaczowice Lubomin
Położenie na mapie Polski Lubomin
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Lubomin
Położenie na mapie powiatu wałbrzyskiego Lubomin
50°48′17″N 16°11′51″E

Lubomin (niem. Liebersdorf) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie wałbrzyskim, w gminie Stare Bogaczowice.

Podział administracyjny

W latach 1954–1968 wieś należała i była siedzibą władz gromady Lubomin, po jej zniesieniu w gromadzie Stare Bogaczowice. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego. W przeszłości do Lubomina należały kolonie: Lubominek i Chełmiec, które obecnie należą do Boguszowa-Gorców.

Położenie

Lubomin – stara śródgórska wieś, położona w południowo-zachodniej Polsce, w środkowej części Gór Wałbrzyskich, na wysokości od 430 do 520 m n.p.m., około 4 km na zachód od centrum miejscowości Szczawno-Zdrój.

Charakterystyka

Niewielka, rozciągnięta na przestrzeni 1,6 km wieś łańcuchowa, o luźnym układzie zabudowań, ulokowana w górskiej dolinie nad rzeką Czyżynką w górnym jej biegu, między Masywem Trójgarbu i Krąglaka po północno-zachodniej stronie, a Masywem Chełmca po południowo-wschodniej stronie. Zabudowa wsi składa się z budynków gospodarczych i mieszkalnych rozlokowanych obok drogi i potoku na wysokości od 430 do 520 m n.p.m. Przez wieś przepływa potok górski i przebiega droga wojewódzka 376. Jest to wieś, o charakterze rolniczym. Wokół wsi rozciągają się rozległe użytki rolne i łąki, leżące głównie na piaskowcach, zlepieńcach, szarogłazach, mułowcach i łupkach ilastych. W bliskim otoczeniu nie występują lasy, niewielkie pasy zieleni z drzew liściastych występują w formie przydomowych nasadzeń, oraz wzdłuż potoku i miedz. Na północnym wschodzie zabudowania Lubomina bezpośrednio sąsiadują z zabudowaniami Strugi. Od północnego wschodu nad wsią dominuje wzgórze Kamienista, a od północy Modrzewiec i Węgielnik. W górnej części wsi, po południowo-wschodniej stronie drogi, u zachodniego podnóża zbocza Kamienistej występują ciekawe grupy skalne. Pod koniec XX wieku we wsi powstały nowe domy, wieś leży w bezpośrednim sąsiedztwie Wałbrzycha i Szczawna Zdroju oraz stanowi atrakcyjną lokalizację dla budownictwa jednorodzinnego.

Nazwa

W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizownej formie Villa Lybrici.

Wieś do 1945 roku nosiła nazwę Liebersdorf. Do 1947 roku funkcjonowała nazwa Miłosna.

Historia

Najstarsze ślady działalności człowieka w okolicach obecnej wsi sięgają epoki żelaza. Udokumentowane ślady pochodzą z okresu wpływów rzymskich. Z tego okresu pochodziła moneta rzymska, cesarza Witelliusa, znaleziona w Lubominie, która nie dochowała się do naszych czasów. W 1290 roku wieś związana była z majątkiem rycerskim w Strudze. Wieś w wykazie wsi biskupstwa wrocławskiego "Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis" w 1305 roku została wymieniona jako wieś z kościołem. Polityka osadnicza i gospodarcza Piastów śląskich spowodowała gwałtowny wzrost liczby ludności i jej zamożności. W 1377 roku wieś należała do rycerza Ulricha Schoffa (Seydlitz) i jego brata Heinza. Po ich śmierci, dobra wraz z Lubominem leżące na obszarze księstwa świdnicko-jaworskiego stały się lennem króla czeskiego. Wojny husyckie spowodowały znaczne zniszczenia wsi. W 1453 roku w imieniu króla czeskiego starosta księstwa Hans von Colditz sprzedał okoliczne włości wraz z Lubominem Hermannowi von Czettritz z Książa. Do rodziny Czettritzów wieś należała przez kilka wieków. W 1599 roku założono własną wiejską szkołę. W 1765 roku, wieś miała charakter głównie rolniczy i leżała w dobrach rodziny Von Kluge. W 1769 r. założono szkołę ewangelicką. W 1785 roku, właścicielką dóbr w Lubominie była pani von Hohendor. We wsi był wówczas katolicki kościół parafialny z plebanią, młyn wodny, a mieszkało 20 kmieci, 46 zagrodników i 5 chałupników i 12 rzemieślników. Rozwój rolnictwa i rzemiosła został zahamowany w okresie wojny trzydziestoletniej. W XVIII wieku po wojnach śląskich, wieś przeżywała rozwój gospodarczy, związany z wyrobem tkanin. W 1742 roku otwarto szkołę ewangelicką. Osadnictwo na terenie wsi związane było z gospodarką rolną, rzemiosłem oraz z przemysłem włókienniczym i wydobywczym, bowiem w okolicznych miejscowościach eksploatowano wapień, rudy żelaza oraz rudy srebra, a w późniejszym czasie węgiel kamienny. Rozwinęła się uprawa lnu i jego przetwórstwo w warsztatach tkackich, będących do końca XVIII wieku podstawowym źródłem utrzymania ludności. W okresie międzywojennym górski charakter wsi oraz przewaga górskich łąk wpłynęły znacznie na rozwój się hodowli bydła i owiec. W okresie tym rozbudowano gospodarstwa, powstały murowane z cegły budynki gospodarcze, stodoły i stajnie. Większość budynków przetrwała do obecnych czasów, ale obecnie wykorzystywane są w niewielkim stopniu. Wieś do 1818 roku należała do Księstwa Świdnickiego, następnie do dawnego okręgu bolkowsko-kamiennogórskiego, później została włączona do powiatu Kamienna Góra, natomiast po reformie administracyjnej w 1934 roku została włączona do powiatu wałbrzyskiego.

Demografia

W 1785 roku wieś zamieszkiwało 375 osób, później liczba ludności wzrastała i na początku XX wieku wynosiła 1110 mieszkańców. Po 1945 roku wieś zachowała rolniczy charakter, we wsi mieszkało prawie tysiąc mieszkańców, a duża część mieszkańców pracowała w przemyśle. Później wieś zaczęła się wyludniać. Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 378 mieszkańców.

Kalendarium

• 1290 r. – wieś należała do majątku rycerskiego w Strudze.
• 1305 r. – wymieniona jako wieś Villa Lybrici z kościołem w dokumencie Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis.
• 1377 r. – wieś należała do rycerza Ulricha Schoffa (Seydlitz) i jego brata Heinza.
• pod koniec XIV wieku – wieś stała się lennem króla czeskiego.
• 1453 r. – starosta księstwa świdnicko-jaworskiego w imieniu króla czeskiego sprzedał okoliczne włości wraz z Lubominem Hermannowi von Czettritz z Książa.
• lata 1453-1728 – wieś należy do rodziny Czettritzów.
• 1599 r. – założono własną wiejską szkołę.
• lata 1618-1648 – wojna trzydziestoletni ogranicza rozwój wsi.
• 1728 r. – we wsi wybuchł pożar spaliło się 25 obejść gospodarskich.
• lata 1758-1761- we wsi zmarła wielka liczba ludzi w wyniku panującej epidemii.
• 1769 r. – założono szkołę ewangelicką.
• 1765 r. – wieś była własnością rodziny Von Kluge.
• 1787 r. – bracia Treutler przedsiębiorcy z Wałbrzycha uruchomili w Lubominie kopalnię węgla kamiennego "Friedrich Wilhelm", z której wydobywano rocznie około 800 ton węgla.
• 1795 r. – zamknięto kopalnię jako nieopłacalną.
• na początku XIX wieku – Lubomin stanowił część dóbr w Strudze, których właścicielem był baron von Richthofen.
• lata 1806-1809 – kontrybucje wojenne całkowicie zubożyły wielu mieszkańców
• 1825 r. – wieś liczyła: 79 domów, filialny kościół katolicki, wolne sołectwo z gorzelnią i młynem wodnym, młyn wodny i hutę szkła w Chełmcu. Część mieszkańców wsi wyznania ewangelickiego należała do parafii w Starych Bogaczowicach, a część do parafii w Boguszowie.
• od 1876 do 1891 roku właścicielem Lubomina był właściciel ziemski z Białego Kamienia, Ernst Tschersig (Tschersich).
• lata 1898-1905 – wieś jest własnością Fischera i wspólników z Białego Kamienia.
• II połowa XIX wieku – wieś bardzo szybko rozwijała się, co było spowodowane powstawaniem w okolicy kopalni i innych zakładów przemysłowych, w których mieszkańcy znajdowali pracę.
• lata 1909-1912 – wieś jest własnością Tietze i jego wspólników.
• 1917 r. – właścicielem wsi wymieniony jest Emanuel Aufricht, kupiec z Wrocławia
• 1922 r. – wsią zarządza wdowa po Emanuelu Aufricht.
• 1937 r. – właścicielem dóbr w Lubominie, Starych Bogaczowicach i Strudze wymieniony jest mistrz budowlany Rudolf Kreibe.

• 1950 r. – 8 października Lubomin uzyskał pierwsze po wojnie połączenie autobusowe z Wałbrzychem (przez Szczawno-Zdrój, początkowo tylko 2 razy dziennie).

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest:

• kościół fil. pw. Podwyższenia Krzyża Św., z końca XVI wieku, XIX w.; otoczony kamiennym murem

inne zabytki:

• kilka zabudowań gospodarskich z przełomu XVIII – XIX wieku.

Turystyka

przez wieś prowadzą szlaki turystyczne:

• żółty -fragment szlaku prowadzący z Trójgarbu do Szczawna-Zdroju.
• zielony -fragment szlaku prowadzący z Trójgarbu na Chełmiec.
• Na końcu wsi u południowo-wschodniego podnóża Trójgarbu, położone jest schronisko turystyczne Bacówka pod Trójgarbem.

moneta cesarza Vitteliusa

Zobacz też

• Lubominek (Boguszów-Gorce)
• Lubomin
• Lubomin Leśny
• Lubomin Rządowy
• Lubomino

Bibliografia

• Góry Wałbrzyskie, Podgórze Wałbrzyskie, Pogórze Bolkowskie, Słownik geografii turystycznej Sudetów, tom 10, pod red. M. Staffy, Wrocław 2005, ss. 302-4

Linki zewnętrzne

• Strona Parafii Rzymsko-Katolickiej do której należy Lubomin. par_struga.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-30)].